Człowiek jest istotą społeczną i podejmuje wiele działań , by porozumiewać się. Jednym ze sposobów takiego kontaktowania się jest mowa. Mowa jest podstawą w nawiązywaniu kontaktów społecznych, daje możliwość precyzyjnej komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala także na wyrażanie swoich odczuć, emocji, opinii. Nieprawidłowa wymowa jest przyczyną nie tylko niepowodzeń w nauce (błędy w pisaniu, trudności w czytaniu) ale może również wpływać na kształtowanie osobowości dziecka.

 

 

Najczęściej występujące u dzieci rodzaje wad wymowy (dyslalia) to:

– rotacyzm (reranie) – nieprawidłowa wymowa głoski r. Do przyczyn należy zaliczyć m. in. skrócone wędzidełko podjęzykowe, nietypowy kształt języka – brak wyraźnie zaznaczonego apexu, makroglosja, płaskie nawykowe układanie języka, połykanie niemowlęce, porażenia mięśni języka, nieprawidłowe wzory wymowy otoczenia, zbyt wczesne zmuszanie dziecka do wytworzenia wibracji czubka języka;

– sygmatyzm (seplenienie) – nieprawidłowa wymowa głosek trzech szeregów: syczącego (s, z, c, dz), ciszącego (ś, ź, ć, dź), szumiącego (sz, ż, cz, dż). Najczęstsze przyczyny to m.in. krótkie wędzidełko podjęzykowe, przerost języka lub brak jego pionizacji, połykanie niemowlęce, nieprawidłowe nawyki ruchowe w obrębie narządów mowy, nieprawidłowy tor oddychania, wady zgryzu, obniżona sprawność aparatu artykulacyjnego;

– lambdacyzm – nieprawidłowa wymowa głoski l. Wśród przyczyn wymienia się skrócone wędzidełko podjęzykowe, przerost języka lub jego nietypowe kształty, obniżenie sprawności języka oraz zbyt długo utrzymujące się połykanie infantylne;

– kappacyzm / gammacyzm – nieprawidłowa wymowa głoski k / g. Najczęściej są one zamieniane na głoski t / d. Wiąże się to m. in. z obniżoną sprawnością oraz napięciem języka, nieprawidłowymi nawykami ruchowymi związanymi z niewłaściwymi ułożeniem języka w jamie ustnej z powodu ciągłych stanów zapalnych migdałków;

– rynolalia (nosowanie) – zakłócenie w realizacji ustność-nosowość. Można wyróżnić nosowanie otwarte (przyczyny: wady budowy nosogardzieli, rozszczepy całkowite i podśluzówkowe, wrodzone krótkie podniebienie miękkie, niedosłuch, nieprawidłowe nawyki i wzorce wymowy), nosowanie zamknięte (przyczyny: nieprawidłowa budowa przegrody nosa, polipy, guzy, infekcje), nosowanie mieszane (m. in. przerost trzeciego migdałka);

– mowa bezdźwięczna – polega na wymawianiu głosek dźwięcznych bezdźwięcznie, czyli bez drgań więzadeł głosowych, np. woda – fota, noga – noka, żaba – szapa, dzieci – cieci. Do jej możliwych przyczyn należy: niedosłuch, nieprawidłowości w budowie krtani, niedowłady mięśni głosowych, dysfunkcja oddychania, rozszczepy, a także obniżona wrażliwość słuchu fonematycznego.

opracowała: M. Ekiert